درمان شقاق

هموروئيد به عنوان يكي از شايع ترين بيماري هاي پزشكي در كل جمعيت شناخته شده است. اين باليني با خونريزي ركتال بدون درد در طي دفع با يا بدون پرولاپس بافت مقعد مشخص مي شود.

به طور كلي، هموروئيد ها را مي توان به دو نوع تقسيم كرد: هموروئيد داخلي و هموروئيد خارجي.

هموروئيد خارجي معمولا نياز به درمان خاصي ندارد، مگر اينكه آن به شدت ترومبوز شود يا باعث ناراحتي بيمار شود.

در همين حال، هموروئيد داخلي با درجه پايين تر مي تواند به طور موثر با دارو و اقدامات غير عملياتي (مانند باند لاستيكي و اسكلروتراپي تزريق) درمان مي شود.

جراحي براي هموروئيد داخلي داخلي با درجه بالا نشان داده شده است، يا هنگامي كه روش هاي غير عملياتي شكست خورده يا عوارض رخ داده است. اگر چه hemorrhoidectomy excisional همچنان عمليات اصلي براي hemorrhoids پيشرفته و هموروئيد پيچيده باقي مي ماند، چندين عمليات مهاجم كوچك (از جمله Ligage hemorrhoidectomy، doppler هدايت اتصالات خونريزي خونرساني و hemorrhoidopexy استپلد) به شيوه هاي جراحي به منظور جلوگيري از درد بعد از hemorrhiodectomy معرفي شده است. اين مقاله در مورد برخي از دانش بنيادي و درمان فعلي هموروئيد با توجه به يك متخصص كلئوپروتولوژيست مي پردازد كه شامل درمان هموروئيد با ليزر  در شرايط پيچيده مانند هموروئيد در دوران بارداري، هموروئيد در بيماران مبتلا به ايمن، هموروئيدها در بيماران مبتلا به سيروز، پرفشاري پورتال، هموروئيد در بيماران مبتلا به آنتي ترومبوتيك، و ترومبوز شديد يا خونريزي مفصلي. ديدگاه هاي آينده در درمان هموروئيد  نيز مورد بحث قرار گرفته است.

كليدواژگان: هموروئيد، پاتوفيزيولوژي، درمان، نتيجه، عوارضنكته اصلي: هموروئيد يك بيماري بسيار شايع آنوركتال است كه به عنوان بزرگ شدن علائم و / يا جابجايي ديستال كوسن هاي مقعدي تعريف شده است. به غير از كانال عروقي غيرطبيعي گسترش يافته و تغييرات مخرب در حمايت از بافت در بالشتك هاي مقعد، شواهد جديدي وجود دارد كه هموروئيد با وضعيت فوق العاده اي از ناحيه انحرافي و برخي موارد التهاب بافت همراه است. اين مقاله به طور جامع و كامل پاتوفيزيولوژي، تشخيص باليني و درمان شقاق را بررسي مي كند كه شامل اصلاح رژيم غذايي و شيوه زندگي، رويكرد فارماكولوژيك، رويه هاي دفتر و عمليات هموروئيد (مانند هموروئيدكتومي و ساير عمل جراحي غير عمدي) است. مديريت هموروئيد در شرايط پيچيده نيز مورد توجه قرار گرفته است.
رفتن به:معرفيهموروئيد يك بيماري انحرافي بسيار شايع است كه به عنوان بزرگ شدن علائم و / يا جابجايي ديستال كوسن هاي مقعدي [1،2] تعريف شده است كه برجسته شدن مخاط مخاطي كه توسط بافت همبند شكم، عضلات صاف، عروق شرياني و وريدي تشكيل شده است. شيوع واقعي هموروئيد ناشناخته است؛ با اين حال، شواهد اخير نشان مي دهد شيوع افزايش هموروئيد در طول زمان. در سال 1990 يك مطالعه اپيدميولوژيك هموروئيد در ايالات متحده ميزان شيوع آن 4/4 درصد را نشان داد، در حالي كه برخي از گزارشهاي قرن 21st از كره جنوبي و اتريش شيوع هموروئيدها را در جمعيت بالغ 4-14 درصد [4] و 9/38 درصد [ 5] به ترتيب. برآورد شده است كه 25 درصد از مردم بريتانيا و 75 درصد از شهروندان آمريكايي در برخي از زمان ها در زندگي خود، هموروئي ها را تجربه مي كنند [6،7]، به ويژه در زنان باردار و بزرگسالان سالخورده.
افراد مبتلا به هموروئيد و كساني كه اشتباه فكر مي كنند كه هموروئيد داشته باشند، تمايل به استفاده از داروهاي خودشان داشتند تا اينكه به دنبال مراقبت هاي مناسب پزشكي باشند. با توجه به دوران سالانه Google در سال 2012 (Google Zeitgeist)، هموروئيدها در ايالات متحده، پيش از بيماري ريفلاكس معده و بيماري هاي منتقله از راه جنسي، روند صعودي بود. متاسفانه، كيفيت اطلاعات در مورد درمان هموروئيد در اينترنت بسيار متغير بود و تقريبا 50٪ از وب سايت ها داراي كيفيت پايين بودند [9]. پزشكان بايد توصيه و درمان بيماران مبتلا به هموروئيدي با داروهاي مبتني بر شواهد و استاندارد مراقبت كنند. عملا بيشتر بيماران مبتلا به هموروئيد با درجه پايين به طور مؤثر مي توانند با اقدامات غيرمستقيم توسط پزشك مراقبت هاي اوليه، متخصص گوارش يا جراح عمومي در يك بيمارستان سرپايي درمان شوند. جراحي براي هموروئيد درجه يك نشان داده شده است، يا هنگامي كه روش هاي غير عملياتي شكست خورده يا عوارض رخ داده است [2]. اين مقاله در مورد برخي از دانش بنيادي و درمان بواسير با ليزر  بدون عارضه و پيچيده با توجه به يك متخصص كولوركتولوژيست مورد بررسي قرار مي گيرد.
رفتن به:پاتوفيزيولوژي روزمره از هموروئيد پاتوفيزيولوژي دقيق هموروئيد درك نمي شود. در حال حاضر، هموروئيدها عبارتند از پاتولوژيك توصيف تغييرات علامتدار و غير طبيعي به سمت پايين مقاطع نرمال مقطع [2]. به عنوان يك نتيجه از تغييرات مخرب در بافت متصل بافت و گردش خون غيرطبيعي در داخل بالشتك هاي مقعد، بالشتك هاي مقعد كشويي در نظر مي گيرند انقباض غير طبيعي و القاء التهاب هموروئيد

براي درمان شقاق مقعد، ابتدا بايد يبوست رفع شود. اغلب بزرگسالان در عرض ۴ تا ۶ هفته با درمان شقاق  يبوست خوب مي‌شوند، به نحوي كه ديگر به جراحي نيازي نخواهد بود. اغلب شيرخواران و كودكان كم سن، بعد از شل كردن مدفوع بهبود مي‌يابند.
فيشر نام علمي شقاق مقعد است كه در ناحيه مقعد اتفاق مي افتد.به عبارت ديگر شقاق شكافي دردناك در ناحيه مقعد بوده كه معمولاً به علت عبور مدفوع سفت در اثر يبوست شديد و يا اسهال طولاني اتفاق مي افتد.اين زخم اكثراً در قسمت خلفي مقعد ايجاد شده و بسيار دردناك مي باشد و موجب اسپاسم (انقباض) عضله داخلي ناحيه مقعد شده و درد و سوزش آن تا چند ساعت پس از اجابت مزاج نيز ادامه مي يابد كه با تكرار و ادامه يبوست اين چرخه معيوب ادامه يافته و فيشر به فرم مزمن در مي آيد.
درمان شقاق  مقعدتحت نظر پزشك مي توانيد از روش‌هاي زير براي درمان شقاق مقعد در خانه استفاده كنيد:

• بعد از اجابت مزاج، دهانه مقعد را با صابون مخصوص ضد عفوني يا صابون بچه خوب كف‌مالي كرده و با آب گرم بشوييد و سپس با دستمال توالت خشك كنيد. خشك كردن دهانه مقعد، در روند درمان شقاق خيلي موثر است.

• براي برطرف كردن گرفتگي عضلاني و درد در اطراف مقعد، بايد حوله گرم روي محل گذاشته شود.

• نشستن در آب گرم،‌ درد را تخفيف مي‌دهد و باعث بهبود خونرساني و شل شدن عضله اسفنكتر مقعد شده و به ترميم آن كمك مي‌كند. روزانه ۲ تا ۳ بار و هر بار براي ۱۰ تا ۲۰ دقيقه از اين روش استفاده كنيد.

• در كودكان مصرف روغن‌هاي معدني مانند پارافين و نرم كننده‌هاي مدفوع نيز توصيه مي‌شود (البته تحت نظر پزشك).

• پمادهاي نيتروگليسيرين باعث شل شدن اسفنكتر شده و با گشادكردن عروق، خونرساني بهتر شده و كمك در ترميم زخم مي‌كند. اين پمادها روزانه ۲ تا ۳ بار به ميزان يك نخود به اطراف سوراخ مقعد ماليده شده و قبل و بعد از مدفوع كردن نيز تكرار ‌شود.

• ماليدن لعاب به‌دانه به پوست براي تسكين و التيام شقاق مفيد است.

• مخلوط ميوه كال توت با سركه جهت رفع شقاق مقعد مفيد است.

• افراد دچار بواسير يا شقاق مي‌توانند از اثرات درماني گياه پنج انگشت سود بجويند و در جوشانده اين گياه بنشينند تا عارضه برطرف شود.

• براي درمان شقاق مقعد مي‌توان عسل را به موضع ماليده و به صورت آرام ماساژ داد.

• قبل از اجابت مزاج و دفع مدفوع، دهانه مقعد را با روغن برگ مورد چرب كنيد. اين امر سبب مي‌شود هنگامي كه براي شستشو دست به دهانه مقعد مي‌كشيد زخم مقعد دچار كشش و پارگي مجدد نشود.

• قبل از هر وعده غذايي، خوردن مخلوط نصف استكان عرق بومادران و نصف استكان عرق آلوئه ورا موثر است.

• بعد از ناهار و شام، ۲ قاشق غذاخوري اسفرزه را در يك ليوان آب شيرين شده ريخته و بعد از لعاب دادن، آن را ميل كرده و حتما بعد آن يك ليوان پر از آب بنوشيد.

• بعد از غذا، يك قاشق سبوس گندم را با يك قاشق جوانه گندم مخلوط كرده و در يك كاسه ماست ريخته و ميل كنيد و حتما بعد از آن يك ليوان آب بنوشيد.

• هندوانه و انگور و سبزيجات و گلابي و پرتقال زياد مصرف كنيد. به هيچ وجه موز و كيوي و سيب مصرف نكنيد.

موثرترين روش درمان شقاق مزمن قطع اسفنكتر داخلي است و ميزان موفقيت آن ۱۰۰-۹۵% است.
عمل جراحي فيشر(آنال) با بي حسي موضعي
بطور كلي هر گاه عليرغم درمان طبي درد شقاق بمدت يكماه باقي بماند و يا بعداز بهبود اوليه عود نمايد اقدام به جراحي مي شود. در صورت درد شديد نيز تصميم به عمل جراحي سريعتر انجام مي شود.
در عمل جراحي شقاق  با بيحسي موضعي و بصورت سرپائي در مطب روشهاي استاندارد و يا با استفاده از ليزر اقدام به قطع اسفنكتر داخلي در نواحي طرفي مي شود و زائده پوستي sentinel pile نيز برداشته مي شود.
با استفاده از داروهاي بيحسي كننده  طولاني اثر بيمار مي تواند بلافاصله به محل كار خود مراجعه نمايد. اكثر بيماران بهبود فوري درد شقاق را تجربه مي كنند ولي تا چند روز بعد از آن درد ناشي از برش عمل جراحي خاصه در زمان دفع وجود دارد كه با مسكن قابل كنترل است.

جهت درمان شقاق بايد سيكل درد، اسپاسم و ايسكمي شكسته شود. اولين قدم درماني تجويز ملين هايي است كه مدفوع را حجيم و شل مي كنند و همراه با آن نشستن در لگن آبگرم را توصيه مي كنيم.
در اين مرحله درمان شقاق تجويز پماد آنتي هموروئيد (حاوي مواد بيحس كننده ، كورتون و مواد نرم كننده مي باشد) و يا ژل ليدوكائين مي تواند كمك كننده باشد. اغلب موارد شقاق حاد با چنين درماني بهبود مي يابند. در صورتيكه پاسخ درماني كافي گرفته نشد، و يا شقاق از نوع مزمن بود، مي توان از داروهاي ديگري استفاده كرد.نيتروگليسيرين با همان مكانيسمي كه عضلات صاف عروق كرونر را شل مي كند مي تواند عضله اسفنكتر داخلي را هم شل كرده و از اسپاسم خارج كند.پماد %۰٫۲ (دو دهم درصد) آن براي درمان شقاق استفاده مي شود و معتقدند يك اسفنكتروتومي شيميايي موقت ايجاد مي كند، علاوه بر آن خونرساني آنودرم را نيز افزايش مي دهد. از معايب آن ايجاد سر درد است و بهتر است در حالت خوابيده استفاده شود. در ايران گاهي به اشتباه به بيمار پماد%۲ (دو درصد) داده مي شود كه سردرد بسيار شديدي ايجاد مي كند. پماد ايزوسوربايد و يا ديلتيازم موضعي و خوراكي نيز مي توانند با مكانيسم مشابه به درمان شقاق  كمك كنند و سر درد هم ايجاد نمي كنند. درمان شقاق  مزمن در حدود ۶۰% موارد موثر است.تزريق موضعي سم بوتولينيوم(بوتاكس) نيز با فلج موقت عضلات اسفنكتر داخلي, يك نوع اسفنكتروتومي شيميايي موقت ايجاد مي كند كه مي تواند باعث بهبودي شقاق شود. اما در دراز مدت تا ۴۱% احتمال عود وجود دارد.

شقاق‌ مقعد عبارت‌ است‌ از پارگي‌ يا شكاف‌ در ناحيه‌ مقعد. اين‌ بيماري‌ در تمام‌ سنين‌ و حتي‌ در شيرخواران‌ نيز رخ‌ مي‌دهد. درد و شديد به‌ هنگام‌ عبور مدفوع‌ سخت‌ يا حجيم‌ كه امكان‌ دارد تا يك‌ ساعت‌ نيز طول‌ بكشد از علائم اين بيماري است. حتي ممكن است درد دوباره‌ با اجابت‌ مزاج‌ بعدي‌ بر مي‌گردد. درد به‌ هنگام‌ نشستن‌ روي‌ يك‌ جسم‌ سخت‌. وجود رگه‌هايي‌ از خون‌ روي‌ كاغذ توالت‌، لباس‌ زير، يا پوشك‌ بچه‌ . خارش‌ اطراف‌ مقعد . كودكان‌ مبتلا ممكن‌ است‌ از اجابت‌ مزاج‌ امتناع‌ كنند.

علت‌ دقيق‌ آن‌ نامشخص‌ است‌، اما علايم‌ معمولاً بعد از فشار آمدن‌ به‌ مقعد ناشي‌ از مدفوع‌ سفت‌ و حجم‌ ظاهر مي‌شوند. يبوست‌، بارداري‌هاي‌ متعدد، سرطان‌ خون‌، بيماري‌ كُرون‌، بيماري‌هاي‌ نقص‌ ايمني‌ از جمله علل شقاق مقعد است.

پيشگيري از شقاق  مقعد

براي درمان شقاق و پيشگيري از شقاق مقعد جلوي‌ بروز يبوست‌ را با اقدامات‌ زير بگيريد:

روزانه‌ حداقل‌ ۸ ليوان‌ آب‌ بنوشيد.
غذاي‌ پرفيبر مصرف‌ نماييد.
در صورت‌ لزوم‌، از داروهاي‌ شل‌كننده‌ مدفوع‌ يا مسهل‌ها استفاده‌ نماييد.
به‌ هنگام‌ اجابت‌ مزاج‌، فشار بيش‌ از اندازه‌ وارد نياوريد.
اغلب‌ بزرگسالان‌ در عرض‌ ۶-۴ هفته‌ با درمان‌ شقاق  خوب‌ مي‌شوند، به‌ نحوي‌ كه‌ ديگر به‌ جراحي‌ نيازي‌ نخواهد بود. اغلب‌ شيرخواران‌ و كودكان‌ كم‌ سن‌، بعد از شل‌ كردن‌ مدفوع‌ بهبود مي‌يابند اما تشكيل‌ جوشگاه‌ در محل‌ زخم‌ به‌ نحوي‌ كه‌ دفع‌ مدفوع‌ را با مشكل‌ روبرو كند. از عوارض احتمالي زخم فيشر است.

بواسير سياهرگ هاي آماس كرده هستند كه در بخش انتهايي راست روده و مقعد ايجاد مي شوند. گاهي ديواره اين رگ هاي خوني انقدر نازك مي شود كه متورم شده و به ويژه در زمان دفع، دچار خارش ميگردند. دليل عمده خونريزي راست روده هستند، به ندرت خطرناكند و معمولا در چند هفته از بين ميروند. اما براي اطمينان حتما به پزشك درمان هموروئيد خود مراجعه نماييد. همچنين براي درمان بواسير هايي كه از بين نميروند و يا دردناك هستند مي بايست به پزشك مراجعه كرد.
علائم هموروئيدبواسير داخلي و خارجيانواع بواسير (هموروئيد) داخلي درجه يك تا چهارعللپيشگيريعلائم هموروئيداحساس ناراحتي، خارش و يا درد در ناحيه مقعدخونريزي به هنگام دفع مدفوعوجود برآمدگي هايي در ناحيه مقعدزمان مناسب براي مراجعه به پزشك
حتي اگر فكر ميكنيد كه خونريزي به خاطر شقاق است (بواسير خوني) حتما به پزشك خود مراجعه كنيد. چرا كه اين اتفاق مي تواند دلايل ديگري مانند پوليپ روده بزرگ، كوليتيس ( آماس روده بزرگ )، التهاب مزمن بخش زيرين روده كوچك و تمام روده بزرگ، ديورتيكول وكيست مويي و فيستول يا سرطان داشته باشد.شقاق مقعدي همچنين دردناك بوده و باعث خونريزي ميشود ، از همين رو بهتر است كه هرچه سريعتر براي تشخيص درست و درمان فيستول با ليزر به پزشك مراجعه نماييد. پزشك ناحيه مقعد را مشاهده كرده و با انگشت و يا وسايل مخصوص، داخل آن را معاينه مي كند. آنوسكوپ يك وسيله ميان تهي و داراي چراغ قوه است كه به پزشك كمك ميكند تا بخش پاييني راست روده را مشاهده كند.پروكتوسكوپ نيز همانند آناسكوپ عمل ميكند با اين تفاوت كه به پزشك اجازه ميدهد تا بخش بيشتري از راست روده را مشاهده كند. براي تشخيص بواسير هاي داخلي و يا مشكلات ديگري كه منجر به خونريزي مي شوند به روش هاي ديگري نيز نياز است. سيگموئيدوسكوپ بخش پاييني روده بزرگ و كولونسكوپ تمام روده بزرگ را نمايش ميدهد. هر دو داراي يك لوله انعطاف پذير و چراغ دار هستند كه وارد راست روده مي شود. هم چنين عكس راديوگراف نيز نمايي كلي از داخل روده بزرگ به ما مي دهد.
بواسير داخلي و خارجيبواسير را به دو دسته داخلي و خارجي تقسيم كرده اند. اين تقسيم بندي براساس موقعيت و منشاء ايجاد آن مي باشد. بواسير داخلي متورم شدن رگ هاي درون كانال مقعدي مي باشد و بواسير خارجي در اطراف دهانه مقعد ايجاد مي گردد. ممكن است هر دو حالت همزمان تشكيل شوند.
تصوير بواسير(هموروئيد) داخلي و خارجي بواسير(هموروئيد)داخلي و خارجي
انواع بواسير (هموروئيد) داخلي درجه يك تا چهاردرجه بندي هموروئيد براساس ميزان بيرون زدگي آن از كانال مقعد انجام مي شود. هرقدر اين بيرون زدگي بيشتر باشد درجه ي آن نيز بالاتر است. اينكه هموروئيد در چه سطحي قرار دارد بسيار حائز اهميت است. پزشك براساس درجه هموروئيد مي تواند براي انتخاب شيوه درمان تصميم بگيرد. در ادامه مي توانيد تصاوير مربوط به درجات هموروئيد را مشاهده نماييد.
تصوير بواسير(هموروئيد) درجه 1 تصوير بالا بواسير داخلي درجه يك مي باشد كه به هنگام تحركات روده به درون كانال مقعدي صعود ميكند.
تصوير بواسير يا هموروئيد درجه دو تصوير فوق بواسير داخلي درجه دو است كه به هنگام حركات روده از مقعد خارج مي شود و سپس دوباره به داخل باز مي گردد.
تصوير هموروئيد يا بواسير درجه سه و چهار تصوير بالا نيز بواسير درجه سه و چهار را نشان مي دهد. بواسير درجه سه به هنگام حركات روده از مقعد خارج مي شود و مي بايست با انگشت به داخل برگردانده شود . بواسير داخلي درجه چهار به طور كلي از سوراخ مقعد بيرون است.
بواسيرهاي خارجي در زير پوست و اطراف ناحيه مقعد قرار دارند و به دليل وجود اعصاب زياد در اين ناحيه علاوه بر خونريزي دردناك هم هستند.گاهي بواسيرهاي متورم بزرگتر شده و از اسفنكتر مقعدي بيرون ميزنند. در اين حالت ممكن است بتوان آنها را به شكل برآمدگي هاي پر از آب صورتي مشاهده كرد و به هنگام دفع دردناكتر ميشوند.بواسيرها معمولا به داخل باز ميگردند در غير اين صورت حتي ميتوان آن ها را به آرامي به داخل فشار داد.در بواسير خارجي ممكن است لخته خون ايجاد شده و رنگ آن به بنفش يا آبي تغيير پيدا كند كه به آن ترومبوز گفته مي شود. اين مسئله براي فرد بيمار بسيار دردناك بوده و ممكن است احساس خارش شديد به همراه داشته باشد. حتي پس از رفع لخته، مكن است كمي پوست اضافه باقي بماند اما باز هم احساس خارش وجود دارد.
عللمي توان گفت كه علت ابتلا به هموروئيد ارثي است و افردي كه سابقه اين عارضه در خانواده آنها ديده شده باشد بيشتر مستعد اين بيماري هستند.فشار زياد به ناحيه پاييني راست روده به دليل چاقي يا بارداري و يا بلند كردن يا هل دادن اجرام سنگين به هنگام فعاليت هاي روده ممكن است بر جريان خون اين قسمت تاثير گذاشته و منجر به تورم رگ ها شود. احتمال بروز اين مشكل در افرادي كه مدت زيادي مي نشينند يا مي ايستند بيشتر است.همچنين بوست يا اسهال مزمن ميتواند منجر به اين عارضه گردد. عطسه، سرفه و استفراغ ممكن است باعث حاد تر شدن شرايط گردند.پيشگيريبراي پيشگيري از ابتلا به بواسير راه هاي زيادي وجود دارد. بهتر است از استرس دور بمانيد. اين مسئله با تاثير مخربي كه بر دستگاه گوارش برجا مي گذارد زمينه ابتلا به يبوست و به دنبال آن هموروئيد را ايجاد مي كند. هم چنين توصيه مي كنيم از نگه داشتن مدفوع خود اجتناب كنيد. موارد زير به شما كمك مي كند تا بتوانيد از اين بيماري در امان بمانيد.
فيبر مصرف كنيد: بهترين منبع فيبر سبزيجات، ميوه ها، جو، آجيل، دانه و حبوبات هستند.آب بنوشيد: از سفت شدن مدفوع جلوگيري ميكند. ميوه ها و سبزيجاتي كه فيبر دارند نيز داراي آب هستند.ورزش كنيد: پياده روي به مدت نيم ساعت در روز به جريان خون و حركات روده كمك ميكند.روشهاي درمانبواسير (هموروئيد)

به پاره و زخمي شدن كناره هاي مقعد درمان شقاق  گفته مي شود. اين زخم به صورت خطي در طول مقعد ظاهر مي گردد و به اين خاطر كه اين قسمت مقعد دريافت كننده هاي حسي بسياري را داراست يك حالت فوق العاده دردآوري را موجب مي گردد. كه نشانه هايي نظير يبوست - زايمان دفع مدفوع بزرگ و محكم و يا اسهال دراز مدت و نظاير آنها منجر به پديد آمدن شقاق يا فيشر مي گردد. به همين خاطر قسمتي از نشانه هاي آشگار شدن شقاق يا فيشر را در زير به صورت خلاصه مي آوريم تا موقع ظاهر شدن اين نشانه ها در اسرع وقت به پزشك متخصص مراجعه فرمائيد.